“Naħseb li huwa diffiċli li wieħed jistma eżattament in-numru ta’ mejtin u midruba għax irridu nidħlu fil-fdalijiet, imma nemmen li se jirdoppja jew aktar,” qal Griffiths lil Sky News wara li wasal nhar is-Sibt fil-belt ta’ Kahramanmaras fin-nofsinhar tat-Turkija, l-epiċentru tat-terremot, irrappurtat l-AFP. “Għadna ma bdejniex ngħoddu l-mejtin,” qal.
Għexieren ta’ eluf ta’ ħaddiema tas-salvataġġ għadhom qed inaddfu bini mġarraf u bini ieħor hekk kif it-temp kiesaħ fir-reġjun jaggrava t-tbatija ta’ miljuni ta’ nies li għandhom bżonn urġenti ta’ għajnuna wara t-terremot. In-Nazzjonijiet Uniti qed twissi li mill-inqas 870,000 persuna fit-Turkija u s-Sirja għandhom bżonn kbir ta’ ikla sħuna. Fis-Sirja biss, sa 5.3 miljun persuna huma bla dar.
L-Organizzazzjoni Dinjija tas-Saħħa ħarġet ukoll appell ta’ emerġenza nhar is-Sibt għal $42.8 miljun biex tissodisfa l-bżonnijiet immedjati tas-saħħa, u qalet li kważi 26 miljun ruħ ġew affettwati mit-terremot. “Dalwaqt, il-persunal tat-tiftix u s-salvataġġ se jagħmel spazju għall-aġenziji umanitarji inkarigati li jieħdu ħsieb l-għadd kbir ta’ nies affettwati fix-xhur li ġejjin,” qal Griffiths f’filmat li tpoġġa fuq Twitter.
L-aġenzija tad-diżastri tat-Turkija tgħid li aktar minn 32,000 persuna minn diversi organizzazzjonijiet madwar it-Turkija qed jaħdmu fuq it-tfittxija. Hemm ukoll 8,294 ħaddiem internazzjonali tal-għajnuna. Iċ-Ċina kontinentali, it-Tajwan u Ħong Kong bagħtu wkoll timijiet ta’ tiftix u salvataġġ fiż-żoni milquta. Huwa rrappurtat li ntbagħtu total ta’ 130 persuna mit-Tajwan, u l-ewwel tim wasal fin-nofsinhar tat-Turkija fis-7 ta’ Frar biex jibda t-tiftix u s-salvataġġ. Il-midja statali Ċiniża rrappurtat li tim ta’ salvataġġ ta’ 82 membru salva mara tqila wara li wasal fit-8 ta’ Frar. Tim ta’ tiftix u salvataġġ interaġenzjali minn Ħong Kong telaq lejn iż-żona tad-diżastru filgħaxija tat-8 ta’ Frar.
Il-gwerra ċivili li għaddejja fis-Sirja għamlitha diffiċli għall-għajnuna internazzjonali biex tasal fil-pajjiż minn mindu seħħ it-terremot. Il-parti tat-tramuntana tal-pajjiż tinsab fiż-żona tad-diżastru, iżda l-fluss ta’ oġġetti u nies huwa kkumplikat mill-frammentazzjoni taż-żoni kkontrollati mill-oppożizzjoni u l-gvern. Iż-żona tad-diżastru kienet tiddependi ħafna fuq l-għajnuna tal-“white helmets”, organizzazzjoni tad-difiża ċivili, u l-provvisti tan-NU ma waslux qabel erbat ijiem wara t-terremot. Fil-provinċja tan-nofsinhar ta’ Hatay, qrib il-fruntiera Sirjana, il-gvern Tork kien kajman biex iwassal l-għajnuna liż-żoni l-aktar milquta, għal raġunijiet politiċi u reliġjużi suspettati.
Ħafna Torok esprimew frustrazzjoni bil-pass kajman tal-operazzjoni ta’ salvataġġ, fejn qalu li tilfu ħin prezzjuż, qalet il-BBC. Hekk kif il-ħin prezzjuż qed jispiċċa, is-sentimenti ta’ dwejjaq u nuqqas ta’ fiduċja fil-gvern qed jagħtu lok għal rabja u tensjoni minħabba sens li r-rispons tal-gvern għal dan id-diżastru storiku kien ineffettiv, inġust u sproporzjonat.
Għexieren ta’ eluf ta’ bini ġġarfu fit-terremot, u Murat Kurum, il-ministru tal-ambjent tat-Turkija, qal li abbażi ta’ valutazzjoni ta’ aktar minn 170,000 bini, 24,921 bini fiż-żona tad-diżastru ġġarfu jew ġarrbu ħsarat serji. Il-partiti tal-oppożizzjoni Torok akkużaw lill-gvern tal-President Recep Tayyip Erdogan b’negliġenza, billi naqas milli jinforza b’mod strett il-kodiċijiet tal-bini u uża ħażin taxxa enormi fuq it-terremoti miġbura mill-aħħar terremot kbir fl-1999. L-iskop oriġinali tat-taxxa kien li tgħin biex il-bini jkun aktar reżistenti għat-terremoti.
Taħt pressjoni pubblika, Fuat Oktay, il-viċi president tat-Turkija, qal li l-gvern semma 131 suspettat u ħareġ mandati ta’ arrest għal 113 minnhom f’10 provinċji milquta mit-terremot. “Se nittrattaw il-kwistjoni bir-reqqa sakemm jitlestew il-proċeduri legali meħtieġa, speċjalment għal bini li sofra ħsarat kbar u rriżulta f’vittmi,” wiegħed. Il-Ministeru tal-Ġustizzja qal li waqqaf timijiet ta’ investigazzjoni tal-kriminalità tat-terremot fil-provinċji milquta biex jinvestigaw il-vittmi kkawżati mit-terremot.
Naturalment, it-terremot kellu wkoll impatt kbir fuq l-industrija lokali tal-qfieli. Il-qerda u r-rikostruzzjoni ta’ numru kbir ta’ bini jaffettwaw iż-żieda fid-domanda għall-qfieli.
Ħin tal-posta: 15 ta' Frar 2023